Page 29 - HSYK_STRATEJİ BAŞKANLIĞI

HSYK 2017-2021 STRATEJİK PLANI
2017 2021
1961 Anayasasının 143’üncü maddesi ile “Yüksek Hâkimler Kurulu” ve bu Anayasa’nın 137’nci maddesinde 20.09.1971 tarihli ve 1488 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle “Yüksek Savcılar Kurulu” olmak üzere birbirinden ayrı iki kurul oluşturulmuştur. Yüksek Hâkimler Kurulunun, kanuni düzenlemeleri ise 22.04.1962 tarihli ve 45 sayılı Kanun ile yapılmıştır.
1961 Anayasasının 143’üncü maddesinin ilk hâlinde Yüksek Hâkimler Kurulu, 18 asıl ve 5 yedek üyeden oluşacak şekilde kurulmuştur. Bu üyelerden 6’sı Yargıtay Genel Kurulunca, 6’sı birinci sınıfa ayrılmış hâkimlerce ve kendi aralarından gizli oyla seçilirdi. Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu yüksek mahkemelerde hâkimlik yapmış kişiler arasından üçer üye seçerlerdi. Adalet Bakanı, Yüksek Hâkimler Kurulu toplantılarına bizzat katılabilir; ancak oylamaya katılamazdı.
Yüksek Savcılar Kurulu, Adalet Bakanının başkanlığında Cumhuriyet Başsavcısı, Adalet Bakanlığı Müsteşarı, Adalet Bakanlığı Özlük İşleri Genel Müdürü ve Yargıtaydan seçilen üç asıl üyeden oluşmaktaydı. Yüksek Savcılar Kurulunun savcıların özlük işleri, disiplin cezaları, mesleğe kabul ve ihraçları hakkında karar verme yetkisi vardı.
Anayasa’nın 143’üncü maddesinin, 20.09.1971 tarihli ve 1488 sayılı Kanun’la değiştirilmesinden sonra Yüksek Hâkimler Kuruluna Meclis, Senato ve hâkimlerin üye seçmesi uygulamasından vazgeçilmiş, Kurul üyelerinin sadece Yargıtay Genel Kurulu tarafından seçilmesi öngörülmüştür. 1971 değişikliği ile Adalet Bakanına Kurulda oy verme hakkı da getirilmiştir.
45 sayılı Yüksek Hâkimler Kurulu Kanunu’na göre Kurul üç bölümden oluşmuş, ayrı bir bütçesi olmayan Kurulun, bütçe ve sekretarya hizmetleri Adalet Bakanlığınca yerine getirilmiştir.
1961 Anayasası döneminde, Kurulun kararları Danıştayın hukuksal denetimine açık iken 1971 Anayasa değişikliği ile bu denetim yolu kapanmıştır. Ancak Anayasa Mahkemesi, 27.01.1977 tarihli kararı ile Kurul kararlarını yargı denetimi dışında bırakan bu düzenlemeyi iptal etmiştir.
1982 Anayasası, ikili ayrımdan vazgeçerek hâkimler ve savcılarla ilgili kurumsal yapıyı tek çatı altında birleştirerek Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunu oluşturmuştur. 1982 Anayasasının 159’uncu maddesinde düzenlenen Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısı 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan Anayasa referandumu ile köklü şekilde değiştirilmiştir.
Referandumdan önce Anayasa’nın 159’uncu maddesindeki düzenleme; “Kurulun Başkanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabii üyesidir. Müsteşar katılmadığında toplantı yapılamaz.
Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler.
Kurul, seçimle gelen asıl üyeler arasından bir başkanvekili seçer. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; adli ve idari yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun
27