Page 74 - HSYK_STRATEJİ BAŞKANLIĞI

Amaç I: Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığını
Güçlendirmek
Yargı Reformu Stratejisinde, Yargı bağımsızlığı, hukuk devletinin bir ön şartı ve aynı zamanda adil yargılanma hakkının da teminatıdır. Bağımsızlık, hâkimlere tanınan bir ayrıcalıktan öte hak arama yollarına başvuran tarafların beklentilerini karşılamak üzere ihdas edilmiştir. Hâkim karar verirken bağımsız ve tarafsız olmalıdır. Bağımsızlık, bir takım ilkeler, kural ve kurumlardan hareketle ölçülebilmekte iken; tarafsızlık, hâkimlerin karar verme süreçlerinde yatay ve dikey hiç bir etkileşim içinde olmadan hukuk içinde kalarak vicdani kanaatlerini oluşturma gerekliliğini ifade eder.
Tarafsızlık, öğretide ve uygulamada iki yönlü olarak değerlendirilir; subjektif ve objektif tarafsızlık. Subjektif tarafsızlık, hâkimin kendi ön yargı fikir ve kanaatlerinin tesirinde kalmadan hukuka uygun olarak oluşturulmuş vicdani kanaatlerine göre karar vermesini ifade eder. Objektif tarafsızlık ise, tarafların mahkemenin tarafsız olduğuna inanmalarını ve güven duymalarını ifade eden şekli bir kavram olarak tarif edilir.
Bağımsız yargı, tarafsız ve yetkin bir yargı demektir. Tarafsız ve yetkin olmayan bir yargı bağımsız olamaz. Tarafsızlığın korunması, dava tarafları ile kamuoyuna bağımsız, tarafsız ve yetkin olunduğunun gösterilmesi, yargının ve her hâkimin sorumluluğudur. Dolayısıyla hâkimler, tarafsız olmaları yanında tarafsız bir görünüm içinde de olmalı, mesleği ile bağdaşmayan her türlü davranışlardan hem mahkeme içinde hem de dışında kaçınmalıdır.
Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığına ilişkin uluslararası belgeler (1985 tarihli Birleşmiş Milletler Yargı Bağımsızlığı Temel İlkeleri, 2003 tarihli Birleşmiş Milletler Bangalore Yargı Etiği İlkeleri, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Hâkimlerin Bağımsızlığı Etkinliği ve Rolü Hakkında Üye Devletlere Yönelik Tavsiye Kararı, Venedik Komisyonunun 2007 tarihli Yargısal Atamalar Raporu yine aynı Komisyonun 2010 tarihli Yargıçların Bağımsızlığı Raporu, Avrupa Hâkimleri Danışma Konseyinin görüşleri, Hâkimlerin Statüsüne İlişkin Avrupa Şartı) incelendiğinde; hâkim teminatı, yargı üst kurullarının oluşumu ve yapısı, atama ve terfi sistemi, disiplin soruşturma usulü, yargı bütçesi, hâkim ve savcıların özlük hakları yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı konuları üzerinde çalışılan ana başlıklardır.
Belgelerin özünde vurgulanan husus yargı yönetim ve sisteminin; liyakat esasına dayalı objektif, şeffaf, etkili ve verimli uygulamalar yapabilmesi gerekliliğidir.
Dünya genelinde yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlamak için oluşturulmuş iç hukuk düzenlemelerinde ve kurumlarında bir uygulama birliği olmadığı görülmektedir. Her ülke kendi dinamikleri ve yapısı içinde belirlenen ilke ve hedeflere ulaşmak için bir yargı sistemi oluşturmuştur.
72